زخم بستر به آسیب بافت بدن (شامل پوست٬ درم٬ اپیدرم و ماهیچه) در اثر ایجاد فشار درازمدت بر یک یا چند نقطه از بدن گفته میشود. خوابیدن طولانیمدت در یک وضعیت ثابت، سائیدگی در صندلی یا بستر، استفاده از لگن بیمار نامناسب یا کشیدگی با ملحفه میتواند به بخشی از پوست یا بافت بدن آسیب بزند.
زخم بستر اغلب در بخشهای استخوانی بدن ایجاد میشود زیرا در این قسمتها فشار بیشتری بر پوست وارد میشود و چربی کمتری برای محافظت از این ناحیه وجود دارد. باید بدانید که مشکل زخم بستر اغلب در نقاط باسن، شانه، پوست، در امتداد ستون فقرات، پشت دست و یا کمر، پاشنه، مچ پا و یا پوست پشت زانو اتفاق میافتد.
زخم فشاری
از آنجایی که زخم بستر به دلیل فشار وزن بدن و استخوان ها به پوست ایجاد می شود، به آن زخم بستر فشاری نیز می گویند.
علائم زخم بستر
اطلاع از علائم زخم بستر منجر به تشخیص زود هنگام شده و درمان زخم بستر با موفقیت بیشتری همراه خواهد بود.
در مرحله ابتدایی رنگ پوست قرمز می شود.
در صورت فشار دادن ناحیه، رنگ آن تغییری نمی کند.
قسمت هایی از سطح پوست تحلیل می رود.
در مرحله بعد زخم باز روی پوست ایجاد می شود.
قسمت هایی از بافت پوست از بین رفته و زخم باز ایجاد شده است.
گرچه این زخم ها معمولا به دنبال جراحت پوستی ایجاد می شوند، اما می توانند عمیق شده و به استخوان نیز برسند.
در صورت عدم درمان زخم بستر تحدید کننده حیات فرد خواهد بود.
زخم بستر عمدتا به دنبال فشار و نیرویی ایجاد می شود که باعث قطع جریان خون به قسمت هایی از بدن و یا بافت های آن ناحیه می شود.
با کاهش و یا قطع خون رسانی، مواد مغذی و اکسیژن نیز به مقدار کافی به سلول ها نمی رسد. در صورت تداوم چنین وضعیتی، سلول می میرد و زخم نیز گسترش پیدا می کند.
درمان زخم بستر
درمان زخم بستر، بر اساس مرحله، اندازه و عمق زخم صورت میگیرد. برخی اقدامات درمانی زخم بستر به شرح زیر میباشد:
یکی از مهمترین اقدامات در درمان زخم بستر، کاهش فشار وارد شده به ناحیه درگیر میباشد. به همین خاطر، پوزیشن و وضعیت قرار گیری فرد بایستی مرتب تغییر کند. افرادی که از ویلچر استفاده میکنند، پوزیشن نشستن و وزن وارده به یک ناحیه بایستی هر پانزده دقیقه یک بار تغییر کند. افراد بستری نیز باید هر دو ساعت یک بار حرکت داده شوند.
استفاده از تشکهای مناسب، و یا قرار دادن بالشت در نواحی که بیشتر تحت فشار هستند، یکی از راههای متعادل کردن فشار وارده به تمامی قسمتها و سطوح بدن میباشد. به عنوان مثال میتوان هنگام خواب، بالشتی را میان مچ و زانو قرار داد.
جهت درمان زخم بستر، بهتر است ناحیه زخم با آب و صابون (نه صابونهای قوی)، کاملاً تمیز و شسته شود، تا هر گونه مواد اضافی و بافت مرده از روی زخم برداشته شود. این کار، به تسریع روند بهبودی زخم نیز کمک میکند. اما این نکته را در نظر داشته باشید که زخم بلافاصله باید خشک شود.
باید زخم بستر را با مادهای بنام سالین شستشو داده و سپس آنرا با یک پانسمان بی منفذ بپوشانید.
در صورت تعویض هرروز پانسمان فرصت ترمیم زخم را به محل جراحت نداده، لذا استفاده از یک پانسمان بیمنفذ این فرصت را به عامل رشد میدهد تا در تماس کافی با سطح پوست باشد و در بسیاری موارد ترمیم زخم را شتاب میدهد.
این افراد نیازمند مراقبت ویژه پوستی هستند؛ لذا باید از محصولاتی نظیر افشانههای شستشو دهنده و یا محافظهای مرطوب که ویژه افراد مبتلا به بی اختیاری ساخته شدهاند استفاده شود.
به منظور غذا رسانی کافی به پوست، در روز دست کم نوشیدن هشت لیوان آب و غذایی متناسب حاوی مقدار کافی پروتئین از جمله ماهی میتواند پاسخگوی نیازهای جسمی فرد باشد، لذا علاوه براینکه پروتئین ترمیم کننده بافتهای بدن است، میتواند جهت حفظ سلامتی پوست مفید باشد.
مصرف ۵۰۰ میلی گرم ویتامین ث دو بار در روز اندازه تعداد زخمهای بستر را تا ۸۴ درصد کاهش میدهد، البته افراد پیش از مصرف این ویتامین باید با دکتر خود مشورت کنند.